-
Şeker Pancarında Bitki Besleme ve Gübreleme
Şeker pancarında gübreleme hakkında faydalı ipuçları ve tavsiyeler
Şeker pancarı yetiştiriciliğinde verim ve kalite kayıplarını önleyebilmek için gübreleme uygulaması çok önemlidir. Şeker pancarının münavebe içinde birincil ve iz besin elementlerine ihtiyacının yüksek olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu talep nedeniyle, pancar yetiştirmeye başlamadan önce temel gübre uygulaması yapılması tavsiye edilmektedir. Şeker pancarı yetiştirilen yıl içinde dahi, toprağa sık sık potasyum, fosfor içerikli gübre uygulanabilir.
Şeker pancarının kg/da başına besin maddesi gereksinim değerleri ve Gübrelemeye İlişkin Kılavuz İlkeleri, (Rostock’ta bulunan Alman Tarım Analiz ve Araştırma Kuruluşuna göre 2004, İçerik Sınıfı C)
| Beklenen verim | Toplam besin maddesi talebi değerleri (kg/da) | ||
|---|---|---|---|
| t pancar/da | P205 | K20 | MgO |
| 6 | 11-12 | 45-47 | 9-10 |
| 7 | 13-14 | 52-55 | 10-12 |
| 8 | 15-16 | 60-65 | 12-13 |
Besin maddesi dönüşümü
| Element | Dönüşüm | Oksit | Dönüşüm | Element |
|---|---|---|---|---|
| P | x 2,29 | P20 | x 0,44 | P |
| K | x 1,21 | K20 | x 0,83 | K |
| mg | x 1,66 | MgO | x 0,60 | mg |
| Ca | x 1,40 | CaO | x 0,71 | Ca |
Verim ve kalite üzerindeki en etkili faktör azottur. Çünkü, proteinler, amino asitler, enzimler, vitaminler, organik bazlar vb birçok bileşiğin yapıtaşıdır. Bu bileşikler pancarın kütle olarak büyümesi ve gelişimi için esas öneme sahiptir.
Tarlanızın azot gereksinimini nasıl tespit edebilirsiniz?
1. Faydalı organik ve mineral azot - EUF yöntemi:
Toprak numuneleri, bir önceki sezona ait mahsuller hasat edildikten sonra, yaz sonunda toplanır azot miktarı tespit edilir.
2. Topraktaki Nitrat Azotu Yöntemi - Nmin tespiti:
Toprak numuneleri, ekimden hemen önce, Şubat/Mart ayında toplanır. Verim üzerinde en büyük etkiye sahip faktör olan azot ihtiyacı ekime başlamadan önce belirlenir.
Talebin Nmin yöntemi kullanılarak belirlenmesi:
N-hedef değeri (16 kg N/da) – belirlenen Nmin içeriği = Gübre olarak eklenecek kg N/da N-hedef değeri, yetiştirme dönemi sırasında ilave edilecek ortalama N değerini içermektedir.
Tarlanıza azot gübresi verirken neleri göz önünde bulundurmalısınız?
- Azot, ekimden önce de sonra da uygulanabilir.
- Mümkünse, uygulama başına 10 kg N/da seviyesini geçmeyin çünkü azot miktarı çok fazla olursa kök yerine yaprak gelişimi artar ve şeker oranı düşer.
- Pancar azot açısından çok etkin bir bitki olduğu için, uygun miktarda azot eklenerek mineral içerikli gübreleme azaltılabilir.
Azot içerikli gübrelemenin şeker pancarı verimi ve kalitesi üzerindeki etkisi
| Gübreleme (kg N/ha) | Kök verimi (dt/ha) | Şeker içeriği (%) | Amino-N (mmol/1000 g pancar) | BZE (dt/ha) |
| 0 | 567 | 18,0 | 13,3 | 90,8 |
| 40 | 599 | 18,0 | 15,0 | 95,3 |
| 80 | 612 | 17,8 | 17,0 | 96,4 |
| 120 | 625 | 17,7 | 19,6 | 97,0 |
| 160 | 628 | 17,4 | 22,4 | 95,5 |
| 200 | 628 | 17,2 | 24,8 | 93,8 |
- Şeker pancarı için temel öneme sahip bir besin maddesidiir. Potasyum su dengesini düzenler, enzimleri aktifleştirir, hastalık toleransı ve silo dayanımını artırır. Absorbe edilen potasyumun %80’i yaprakta, %20’si ise kökün gövdesinde muhafaza edilir.
- Potasyumlu gübrelerden bitkilerin yüksek oranda faydalanabilmesi için sonbaharda taban gübresi olarak ön görülen miktarın tamamı pulluk altına verilmelidir.
- Dikkat: Potasyum ve Fosfor içerikli gübrelerin tamamının diğer gübreler ile birlikte ilk baharda tırmık altına verilmesi ile tohum yatağının tuz konsantrasyonu artar dolayısıyla çimlenme gecikebilir ve hatta toplu kayıplar meydana gelebilir.
- Potasyum içerikli gübrelemeyi uygun şekilde yapabilmek için toprak testi yaptırabilirsiniz.
- Metabolizma için önemlidir ve pancarın enerji kaynağıdır. Özellikle erken aşamalarda, köklerin hızlı büyümesi için önemlidir. İlk büyüme ve gelişmenin hızlanmasında büyük önem taşır.
- Fosfor toprakta hareketsiz olduğu için, gübrenin ana kök bölgesi derinliğinde toprağa karıştırılması gerekmektedir.
- Fosfor gübresinin 2/3'ü sonbaharda sürümde taban gübresi olarak pulluk altına, 1/3'ü ise ilkbaharda tohum yatağı hazırlığında azot gübresi ile beraber verilmelidir.
- Şeker pancarının dekarda, 1 ton kök ve yaprak için toplam kükürt ihtiyacı 0,6 - 0,7 kg'dır.
- Kükürt şeker pancarı bitkisinde protein, vitamin ve enzimlerin yapıtaşını oluşturup, alınan nitratın amid ve aminoasitlere dönüştürülmesi için gereklidir.
- Şeker pancarı bitkisinin kükürt ihtiyacı bitki analizleri ile belirlenebilmektedir.
- Kükürt noksanlığı belirtileri; genç yaprakların sararması, damar renginde açılmalar, ayaların uzunlamasına büyümesi, büyümenin yavaşlamasıdır.
- Şeker pancarı tarımında Çinko ve Bor elementlerinin kullanımı da çok önemlidir. Pancarın genç döneminde sulama esnasında yapraktan verilmesi pancar kalitesini ve verimini iyi yönde etkiler.
Şeker pancarına rahatlıkla organik gübre uygulanabilir. yanmış sığır gübresi, yanmış davar gübresi, kuru tavuk gübresi ve pancar yaprağı organik gübre olarak giderek daha fazla kullanılmaktadır. Temel besin maddeleri (K, P ve Mg) yanında iz elementleri de %100 olarak alınır.
Organik gübreleme hakkında bilmeniz gerekenler:
- Sonuçları etkileyen pek çok faktör (ör. uygulama şartları, hava) olduğu için, azot (N) alınımın tam olarak öngörülmesi mümkün değildir.
- Uygulamanın ilkbaharda yapılması azottan faydalanılma oranını artırmaktadır.
- Uzun yıllar boyunca organik gübreleme yapılmış arazilerde, azot eksikliği durumlarında azot takviyesi yapılmalıdır.
- Tarımda kullanılan gübrelerin besin maddesi içeriğinin tespit edilmesi tavsiye edilmektedir.
- Toplam azotun %60-80’i hesaplamaya dahil edilebilir.
- Organik gübre kullanıldığında, Gübre Yönetmeliğindeki hükümlere uygun hareket edilmelidir
| Tarımda kullanılan gübreler | KM (kuru madde) | Toplam N | NH4-N | P2O5 | K2O | MgO | CaO |
| (%) | kg/t veya m³ cinsinden | ||||||
| t başına çöp gübresi (kompostlanmış) | |||||||
| İnek gübresi | 25 | 5 | 0,4 | 3 | 7 | 1,5 | 3,5 |
| Domuz gübresi | 23 | 6 | 0,5 | 4 | 3 | 2 | 4 |
| Koyun gübresi | 25 | 8 | 0,6 | 3 | 7 | 2 | 3,5 |
| At gübresi | 25 | 6,5 | 0,5 | 3 | 6 | 1 | 3 |
| Tavuk gübresi | 45 | 28 | 7,8 | 24 | 23 | 6 | 22 |
| Hindi gübresi | 45 | 18 | 5 | 20 | 16 | 5 | 18 |
| t başına kanatlı hayvan gübresi | |||||||
| Taze tavuk gübresi | 23 | 13 | 6 | 8 | 7 | 2 | 21 |
| Kuru tavuk gübresi | 45 | 24 | 10 | 17 | 14 | 5 | 42 |
| m³ başına sıvı gübre | |||||||
| Sıvı inek gübresi | 2 | 3 | 2,7 | 0 | 8 | 0 | 0 |
| Sıvı domuz gübresi | 2 | 4 | 3,6 | 1 | 3 | 0 | 0 |
| m³ başına yarı sıvı çamur | |||||||
| Yarı sıvı inek çamuru, sulu | 5 | 2,9 | 1,7 | 1,2 | 3,1 | 0,6 | 1,2 |
| Yarı sıvı inek çamuru, normal | 7 | 3,5 | 2,0 | 1,5 | 3,9 | 0,8 | 1,6 |
| Yarı sıvı inek çamuru, ince | 9 | 4,2 | 2,3 | 1,8 | 4,6 | 1,0 | 2,0 |
| Yarı sıvı domuz çamuru, sulu | 1,5 | 2,5 | 2,1 | 0,8 | 1,8 | 0,3 | 0,8 |
| Yarı sıvı domuz çamuru, normal | 3 | 3,6 | 2,8 | 1,7 | 2,4 | 0,6 | 1,5 |
| Yarı sıvı domuz çamuru, yoğun | 4,5 | 4,4 | 3,3 | 2,5 | 3,0 | 0,9 | 2,3 |
| Yarı sıvı tavuk çamuru | 14 | 9,2 | 6,5 | 7,0 | 5,0 | 1,8 | 15 |
| Biyogaz substratı | |||||||
| %4-6 kuru maddeye sahip BSR | 5,2 | 4,0 | 3,2 | 1,5 | 4,1 | 0,6 | |
| %6-8 kuru maddeye sahip BSR | 7,2 | 5,1 | 2,9 | 2,1 | 5,4 | 0,8 | |
