-
Sporysz
Sporysz w uprawie żyta
(Claviceps purpurea)
Znaczenie
W przypadku zarażenia sporyszem uszkodzenie przejawia się nie tyle poprzez zmniejszenie plonu, co poprzez obecność toksycznych alkaloidów w sklerocjach. Duże zagęszczenie uprawy ogranicza komercjalizację, zarówno w przypadku żywienia człowieka, jak i wykorzystania paszy. Powyżej limitu 0,1% w przypadku żyta paszowego i 0,05% w przypadku żyta chlebowego sprzedaż produktu nie jest już dozwolona lub jest dozwolona tylko po obniżonych cenach.
Główne objawy
Patogen sporyszu (Claviceps purpurea) tworzy żółtawe, lepkie krople (spadź) na poszczególnych owocach podczas kwitnienia. Później pojawia się ciemnofioletowy lub nawet biały sporysz w kształcie rogu, który rozwija się zamiast ziaren zbóż. Mogą one mieć rozmiary od kilku milimetrów do sześciu centymetrów.
Na atak sporyszu ma wpływ wiele czynników. Na ilustracji czynniki te ułożone są w kolejności, w jakiej możliwe jest ich kontrolowanie.
Możliwość kontroli ataków sporyszu
Wybór odmiany jest podstawą zapobiegania pojawienia się sporyszu. Uprawa odmian o większej zdolności wytwarzania pyłku i wynikającej z tego mniejszej podatności na sporysz zmniejsza ryzyko ataku. Więcej informacji na temat technologii PollenPlus® z KWS.
_r_16_9_master.jpg)
Grzyb sporyszu występuje w zbożach i ponad 400 innych gatunkach traw. Kwitnące dzikie trawy na obrzeżach pól i działek mogą być wykorzystywane przez Claviceps purpurea jako żywiciela pośredniego. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia sporyszem, chwasty traw muszą być systematycznie zwalczane:
- Mulczowanie brzegów pól i ugorów
- Zwalczanie chwastów traw (rośliny żywicielskie) w uprawach
W przypadku zasiewu żyta po życie należy tak stosować obróbkę gleby z obracaniem, aby kiełkujące grzyby sporyszu nie docierały do powierzchni gleby.
Opóźnione, przedłużone lub niejednorodne kwitnienie zwiększa ryzyko zakażenia sporyszem.
Poniższe środki przyczyniają się do osiągnięcia jednolitego, krótkotrwałego czasu kwitnienia:
- Optymalna gęstość wysiewu
- Zrównoważone nawożenie azotem
- Stosowanie regulatorów wzrostu dopasowanych do miejsca i warunków pogodowych
- Wystarczająco szerokie odstępy między rzędami dla pojazdów
- Unikanie niepotrzebnego wjeżdżania na pole
Czynnik lokalizacji jest na ogół trudny do zmodyfikowania. Przy wyborze pola do uprawy żyta należy pamiętać, że miejsca otwarte na wiatr sprzyjają rozpraszaniu pyłku. Rozproszenie pyłku można zahamować w miejscach o opóźnionym wysychaniu pola uprawnego (krawędzie lasów, zacienione obszary).
Tworzenie spadzi
Nie ma możliwości kontrolowania sporyszu, poprzez stosowanie środków grzybobójczych.
