System PollenPlus® - wysoka odporność na sporysz

Sporysz występuje najczęściej w uprawach żyta i pszenżyta. W sprzyjających dla tego grzyba warunkach wegetacyjnych można go również spotkać w pszenicy, jęczmieniu oraz trawach.

Na rynku nie ma zarejestrowanych pestycydów, które zwalczałyby sporysz w uprawach. Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia sporyszu możliwe jest poprzez wybór odmian z wysoką odpornością.

Ilość pyłku wytwarzanego przez kwitnące kłosy żyta ma istotny związek z podatnością odmian żyta na porażenie sporyszem. Możliwość porażenia pojawia się w warunkach wytworzenia niedostatecznej ilości pyłku przez kwiaty uprawianej odmiany. Infekcja może zostać spotęgowana, jeżeli w trakcie fazy kwitnienia żyta będzie niekorzystna pogoda (bardzo wysoka lub bardzo niska temperatura powietrza, duża wilgotnośćpowietrza, obfite opady deszczu). W takich warunkach atmosferycznych bardzo często dochodzi do zajęcia otwartego kwiatu żyta przez zarodnik sporyszu.

Pierwsze symptomy porażenia objawiają się pojawieniem na powierzchni kłosa słodkiej rosy miodowej, która wabi owady. Ciecz ta pełna jest zarodników, które zakażają następne rośliny po przeniesieniu przez owady lub krople deszczu. Efekt zawsze jest ten sam - wytwarzają się nowe sklerocje sporyszu. W późniejszym stadium dochodzi do wykształcenia ciemnofioletowego, podłużnego sklerocjum, które może osiągnąć długość do 6-8 cm.

W sporyszu występuje szereg alkaloidów: ergotamina, ergometryna, ergokornina, ergozyna, ergokryptyna, ergokrystyna, jak również ich izomery. Są to substancje o bardzo silnym działaniu toksycznym, które już w stosunkowo niewielkiej ilości są szkodliwe dla zdrowia ludzi i zwierząt. Ich mechanizm działania jest bardzo złożony i do dnia dzisiejszego nie został w pełni rozpoznany. Oddziaływają na obwodowy oraz ośrodkowy układ nerwowy ludzi i zwierząt. W przeszłości zatrucia wywołane spożywaniem pokarmów przygotowanych z przemiału ziarna zanieczyszczonego sporyszem określano jako „święty ogień”, „wewnętrzny ogień” lub „ogień św. Antoniego”, a później używano nazwy ergotyzm.

W przypadku zatruć obserwuje się zróżnicowane objawy. Postać gangrenowa charakteryzuje się silnym zwężeniem naczyń krwionośnych, co może doprowadzić do autoamuptacji członków lub nawet całych kończyn z powodu niedokrwienia. Powyższym stanom towarzyszy bardzo silny, piekący ból. W przebiegach konwulsyjnych alkaloidy sporyszowe oddziaływują na układ nerwowy, co wywołuje halucynacje, którym mogą towarzyszyć drżenia mięśniowe i niewiarygodnie bolesna sztywność kończyn.

U zwierząt zatrucia dają objawy nerwowo-gangrenowe. U samic może pojawiać się bezmleczność, zakłócanie procesu zagnieżdżania się zarodka w macicy lub negatywne odziaływanie na rozwijający się płód.