Przegląd metod uprawy roli – pług, siew w mulcz, uprawa pasowa, siew bezpośredni
Ze względu na stale zmieniający się klimat i warunki pogodowe indywidualne wymagania gatunków roślin uprawnych i postęp techniczny i metody uprawy stale ewoluują.
Należy pamiętać o następujących elementach: staranna, właściwa dla danego miejsca i terminowa uprawa roli jest podstawowym warunkiem udanej uprawy roślin.
1. Pług – konwencjonalny i sprawdzony w praktyce?
Zalety:
- Wprowadzanie pozostałości pożniwnych
- Efekt fitosanitarny
- Zwalczanie szkodników
- Przerwanie „zielonego mostu”
- Bezproblemowy wysiew, ponieważ w warstwie wysiewu nie ma resztek pożniwnych
- Zwiększenie objętości warstwy wierzchniej gleby poprzez zwiększenie frakcji o dużych porach
- Spulchnianie gleb po nadmiernym zagęszczeniu np. śladami kół
Zalety stosowania pługa jesienią (tworzenie bruzd zimą):
- Korzyści związane z działaniem mrozu
- Działanie mrozu ułatwia przygotowanie podłoża pod siew na ciężkich glebach
- Wzrost wody kapilarnej wyraźnie lepszy
Zalety stosowania pługa na wiosnę:
- Szybki wzrost temperatury gleby
- Zwalczanie chwastów
Wady:
- Wpływ na skład gleby
- Naturalny proces osiadania po orce trwa zazwyczaj kilka tygodni
- Liczba bezkręgowców w glebie spada
- Zwiększone ryzyko erozji
- Wysokie koszty procesu
Wady stosowania pługa jesienią (tworzenie bruzd zimą):
- Wysokie ryzyko zamulenia i erozji w glebach zamulonych
- Niekorzystny wpływ na strukturę gleby w bardzo podmokłych warunkach
Wady stosowania pługa na wiosnę:
- Wysoka utrata wody (może być także korzystna zależnie od lokalizacji i uprawy)
- Nieodpowiedni do ziem gliniastych
- Potrzebna ponowna kompakcja
2. Siew w mulcz – w przypadku typowej gleby jest kluczem do sukcesu
W przeciwieństwie do systemu płużnego w metodzie siewu w mulcz, która jest nieco płytsza, następuje obróbka ziemi nieobróconej. W tym przypadku mulcz organiczny (=biomasa z międzyplonu/słomy z poprzedniej uprawy) pozostaje na powierzchni gleby przed wysiewem i po jego zakończeniu. W takim przypadku wysiew odbywa się zgodnie z „metodą siewu w mulcz z przygotowaniem podłoża pod siew” (MSmS) lub „metodą siewu w mulcz bez przygotowania podłoża pod siew” (MSoS).
Korzyści siewu w mulcz
- Unikanie zamulania gleby i jej erozji
- Utworzenie stabilnej struktury gleby ⁃ niższa podatność na kompakcję ⁃ lepsza zdolność wytrzymywania obciążeń
- „Dobra praktyka techniczna” w przypadku lokalizacji zagrożonych erozją/CC
- W przypadku uprawy międzyplonu: Unikanie wypłukiwania azotanów zimą dzięki przechowywaniu w biomasie
- Mimo oszczędności związanych z obróbką roli brak strat plonów i jakości w porównaniu do konwencjonalnej uprawy roli
- Zwiększenie ilości bezkręgowców w glebie → dżdżownice rozpulchniają, napowietrzają i mieszają górną warstwę gleby
- Sprzyjanie ocieplaniu się gleby w chłodnych lokalizacjach i podczas rozwoju młodych roślin
- Korzystny wpływ na ochronę przed erozją i bardziej stabilna struktura gleby są najwyższe w przypadku metody MSoS
Źródła problemów podczas siewu w mulcz
- Niejednolity rozkład ciętej słomy z poprzedniej uprawy
- Międzyplon zbyt gruby lub zbyt słaby
- Nierówna powierzchnia pola; wysiew międzyplonu w nierównych bruzdach
- Unikanie kompletnego herbicydu w przypadku intensywnego zachwaszczenia
- Gleba i materiał mulczu zbyt mokre do siewu
- Przygotowanie podłoża pod siew zbyt płytkie lub zbyt głębokie
- Zbyt wysoka prędkość robocza podczas siewu
- Niewłaściwe wyposażenie do siewu (nacisk redlic, efekt oczyszczania)
- Nie uwzględniono przydatności lokalizacji:
- Stopień upakowania często bardzo wysoki na glebach lekkich, dlatego głębsze spulchnianie jest zazwyczaj lepsze
- Siew w mulcz z przygotowaniem podłoża pod siew jest zwykle korzystny w pośrednich glebach
- Siew w mulcz bez przygotowania podłoża pod siew jest często korzystny na glebach gliniastych
3. Uprawa pasowa – czy spulchnianie pasów jest kluczem do sukcesu?
W metodzie uprawy pasowej przeprowadza się wąskie pasmowe spulchnianie gleby, podczas gdy reszta pola pozostaje nieobrobiona. W ten sposób w metodzie uprawy pasowej łączone są zalety konwencjonalnych metod. Siew odbywa się równolegle lub nieciągle w dokładnie obrobionych wcześniej pasmach.
Zalety uprawy pasowej
- Materiał mulczu na powierzchni zapobiega parowaniu i erozji
- Spulchnianie gleby tylko w potrzebnych miejscach
- Struktura gleby zachowana w przestrzeniach między rzędami → lepsza
- Zdolność do wytrzymywania obciążeń i kapilarność
- Jednoczesne zastosowanie płynnej gnojowicy albo komercyjnego nawozu oszczędza czas i przejścia
Wady uprawy pasowej
- Kultywatory do uprawy pasowej i precyzyjne siewniki muszą być dopasowane do siebie zależnie od liczby rzędów
- Potrzebny jest system sterowania GPS o odpowiedniej dokładności
- Pokrycie gruntu jest niższe przy jednoczesnej aplikacji gnojowicy niż w przypadku standardowych metod
- W przypadku mniejszych gospodarstw praktyczny jest tylko najem maszyn
4. Metoda siewu bezpośredniego – czy stanowi alternatywę?
Zasada „bez uprawy roli” jest stosowana w metodzie siewu bezpośredniego. Tym samym w tej metodzie nie są stosowane żadne środki do podstawowej uprawy gleby i przygotowania podłoża pod siew. Ponieważ wysiew następuje bezpośrednio na ściernisko bez obróbki terenu po wcześniejszej uprawie, siewniki powinny być wyposażone w kroje tarczowe.
Zalety siewu bezpośredniego
- Dobra nośność i odporność gleby na obciążenia
- Niskie ryzyko kompakcji ze względu na ślady kół
- Korzystny bilans wodny
- Materiał mulczu na powierzchni zapobiega zamuleniu i erozji
Wady siewu bezpośredniego
- „Zielony most” ułatwiający przenoszenie chorób roślin
- Potrzebne jest stosowanie kompletnych herbicydów
- Ogrzewanie powierzchni na wiosnę jest opóźnione
- Wyższe wymagania odnośnie zarządzania i uprawy